PHONG TỤC LÀM LỄ NHẬP TRẠCH CỦA NGƯỜI VIỆT

         Người Việt Nam theo Đạo Phật từ khi mỗi con người sinh ra đến tuổi trưởng thành, lập gia đình, làm nhà, cưới vợ, mừng thọ và khi chết…có nhiều lễ trọng, nhưng lễ nhập trạch vào nhà mới rất được coi trọng với sự chuẩn bị kỹ càng chu đáo của mọi thành viên trong gia đình.

          Ngôi nhà có sự liên hệ chặt chẽ, gắn bó cuộc sống với những người trong gia đình nên ngay từ khi xác định làm nhà từ việc tìm chọn đất ở hay  mua đất ở đều được coi xem kỹ từ hướng và đất, ngày động thổ, phạt mộc, cất nóc, úp nóc với nhà tre gỗ;  đào móng, đổ móng, đổ mái với nhà xây đều chọn kỹ ngày hợp tuổi, giờ tốt với chủ nhà “Lấy vợ xem tuổi đàn bà, làm nhà xem tuổi đàn ông” nhằm mong được an lành đại cát. Vì vậy ngay từ khi ngôi nhà sắp hoàn thành chủ nhà đã nhờ thầy giỏi coi ngày đẹp thường là đại cát thanh long hoàng đạo có nhiều sao tốt, giờ tốt để chuyển chổ ở về nhà mới ở. Những Thầy giỏi tâm phúc, Thầy không những chỉ tính xem chọn ngày, giờ vào nhà mới mà còn chỉ cho chủ nhà hướng nơi đặt bàn thờ, đặt bếp, kê giường ngủ theo phong thuỷ cho yên lành khoẻ mạnh; Thầy còn hỏi kỹ gia chủ lập bàn thờ ngoài bát hương thờ Thổ công, Thần Linh, Thổ Địa, Táo Phủ Thần Quân, Ngũ Phương long trạch còn thờ những ai nữa đề còn chỉ dẫn chủ nhà mua sắm lễ, và mua số bát hương cần thiết; thường các nhà con thứ chỉ một bát hương, con trưởng 3 bát hương là án nhang có cả phần thờ tiên tổ, ông bà cha mẹ; tiếp đến gia chủ  ghi hoặc nói rõ cho thầy cúng biết họ đệm  tên ông bà cụ kỵ cha mẹ những người đã chết; họ đệm  tên những người thân trong nhà kể cả con dâu, con rể, cháu chắt chút chít nội ngoại nếu có để thầy cúng làm 3 lá sớ dâng cúng ở 3 phần lễ nhập trạch .

 

I. MUA SẮM CHUẨN BỊ BÀY LÀM LỄ  NHẬP TRẠCH

      1-Chuẩn bị mua sắm lễ vật theo hướng dẫn của Thầy cúng:

          Bàn thờ và bát hương mua về trước khi bày đặt phải được lau chùi, rửa tẩy sạch sẽ bằng nước ngũ vị hương. Mỗi một bát hương để bốc lập thờ cần có: 1 thất bảo, 1 giây chỉ ngũ sắc, 2 đồng xu là tiền âm dương bằng đồng; 1 tờ giấy châm kim màu vàng vuông rộng từ 35-40 cm, 1 túi giấy bóng vuông ( để gói bài vị gồm 1 thất bảo, 1 giây chỉ ngũ sắc, 2 đồng xu tiền âm dương bằng đồng. khi gói bài vị phải nhớ phần trên và phần dưới để tránh đặt ngược bài vị. Gói đặt đứng bên trong bát hương, mặt tên và phía trên áp sát mặt nguyệt phía trước của bát hương), 1 quả cau, 1 lá trầu đẹp ( gói đặt dưới đáy bát hương) tuỳ theo bát hương to nhỏ mà chuẩn bị lượng tro sạch vừa đủ để đổ vào bát hương; tro thường được lấy từ cành lá chuối khô đem đốt là tốt nhất, bởi vì lá chuối héo khô vẫn không rời thân cây thể hiện như lòng hiếu nghĩa vẹn tình của con người, hoặc dùng rơm chấu sạch đốt lấy tro rây mịn. Mua 6 con ngựa kèm theo ngựa có đủ mũ cờ kiếm giầy áo quần  gồm các màu: Ngựa đỏ 2, ngựa trắng, xanh, vàng, tím mỗi màu 1 con cùng 5 tập tào quan, 5 tập giấy tiền, 5 tập vàng lá, 5 loại nến 5 màu để cắm đốt theo ngựa màu nào đốt nến đó, hương 10 bó. Mua ngũ vị hương 3 gói, lấy nước sông lớn sạch cho vào ấm đun dùng các việc: 1 bát để thầy cúng làm lễ; phần nữa để tuỳ theo nhà to hay bé mà để 1,2,3 bát để vẩy tẩy uế 3 gian nhà hay 3 tầng nhà khi lễ xong; để 5 bát con rồi đổ chung và 1 chậu hoà 5 loại đất lấy ở 5 nơi mỗi nơi một ít  gồm: (Đất ở chùa, đất chợ, đất miếu, đất đền, đất ngã ba đường) nghiền bóp nhỏ để hoà tan vào nước ngũ vị hương để đọng cặn gạn chia 5 bát nước mỗi bát ghi rõ tên từng hướng đông, tây, nam , bắc và ở giữa, 5 bát nước cúng xong đặt giữa nhà 1 bát, 4 hướng nhà 4 bát  theo 5 con ngựa, 5 mũ, 5 lễ tiền vàng 5 màu cụ thể  ngựa đỏ (đặt ở hướng nam), ngựa trắng( đặt ở hướng tây), ngựa vàng (đặt Chính giữa nhà ),  ngựa tím ( đặt ở hướng bắc),  ngựa xanh ( đặt ở hướng đông) khi cúng lễ xong mang ngựa ra các hướng hoá đốt cháy hết ngựa, mũ, giầy cờ kiếm …tiền vàng thì lấy nước ở bát hướng đó vẩy nước vào tro đã hoá. Mua hoa hồng đỏ 10 bông để cắm làm 2 lọ hoa mỗi lọ 5 bông, 3 đĩa hoa đặt ở 3 bàn lễ, 10 quả cam, 10 quả đào, 3 nải chuối, 3 quả thanh long, 3 quả táo, oản chay 5 đĩa, xôi 6 đĩa, gà 1 con, thịt lợn luộc 1kg chia cắt 3 đĩa, rượu bia, chè, thuốc, 1 bát gạo, 1 đĩa muôí, 3 ngìn hàn the, tiền thật tuỳ điều kiện mà chọn 15đồng, 17, 19, 21 hoặc 35 đồng tiền lẻ mới đặt các bàn lễ và 2 bát gạo hoặc 2 cốc gạo dùng để cắm hương khi lễ.

        2- Bầy đặt lễ nhập trạch:

      Người Việt lập bàn thờ để làm lễ nhập trạch thường thuận theo hướng nhà vì hướng nhà đã được cân nhắc lựa trọn 1 trong 4 hướng tốt nhất để toạ và quay về hướng tốt đặt cửa chính ( thường gọi là cửa đại hội). Bàn làm lễ phải được lập làm 3 tầng thường gọi là tam cấp; Trên cùng là Bàn Thờ Phật bầy lễ chay gồm hương hoa quả phẩm oản bánh kẹo chè thuốc tiền vàng; tầng 2 thờ đặt lễ vật cúng các vị thánh gồm Ngũ Phương Long Trạch, Thập Vị Kim Cương, Đặt 5 hộp giá mũ từ trái sang phải gồm (1) MŨ ĐỎ ( hướng nam), (2) MŨ TRẮNG ( hướng tây), (3) MŨ VÀNG( Chính giữa), (4) MŨ  TÍM ( hướng bắc), (5) MŨ XANH ( hướng đông)  thắp theo mũ là nến màu nào đặt vào trước mũ màu đó Đặt gà luộc, xôi, rượu hoa quả bánh kẹo chè thuốc trước mũ; tầng dưới cùng cúng lễ vật dâng thổ công, thổ địa, thổ kỳ, táo phủ thần quân gia trạch bản địa bầy một mũ đỏ của thổ công, 5 lễ tiền vàng thuận theo 5 màu mũ tầng trên tương ứng, thắp nến tương ứng như hàng trên để thổ công nhận từ gia chủ dâng giử thánh thần; bàn thờ thổ công có bia, rượu, thịt, xôi, cau trầu, chè,  thuốc, nước. 6 con ngựa đặt chầu ngoài cạnh bàn lễ cũng theo thứ tự trên, bát hương , bài vị để trước mặt thầy cúng để làm lễ.

         3- Chuẩn bị đồ chuyển nhà:

         Việc chuyển nhà đã được ấn định chính xác đến từng giờ và từng khắc ví dụ giờ thìn từ 7 h đến 9 h thường chọn 7h 5phút – 7h 15 phút đầu thìn; hay 8h5 phút hoặc 8h15 phút là giữa thìn. Khi chuyển cần mang ngay những thứ cần thiết mà phải đủ tối thiểu cho cuộc sống, có đại diện cho ngũ hành 5 thứ kim mộc thuỷ thổ hoả gồm: Bếp, ấm đun nước, nồi nấu cơm, gạo, muối, quần áo, dao, thớt, giường, tủ bàn ghế, ti vi…chổi quét nhà.

II- CHUYỂN NHÀ VÀ LÀM LỄ NHẬP TRẠCH

         1 - Thủ tục cách làm, nghi thức khi nhập gia trạch:

         Trước giờ nhập trạch gia chủ chuyển đồ tiếp cận trước cửa nhà rồi thắp 3 nén hương chắp tay vái 4 phương trời rồi khấn: “ Con Nam Mô A Di Đà phật, con lậy 4 phương trời, 10 phương chư phật, chư phật 10 phương; Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, độc lập tự do hạnh phúc, Hôm nay ngày…  tháng..  năm…  vào hồi…  giờ tín chủ con là……, tuổi….., chổ ở…..  nay ngày lành tháng tốt xin cầu phật thánh, thần linh thổ địa cho phép nhập gia, nhập trạch cầu sinh khí phúc lộc vẹn toàn, an khang thịnh vượng. Con Nam Mô A Di Đà phật.” Sau đó mang bếp vào đặt bếp phát hoả dun nước, chuyển gạo muối… vào nấu cơm, chuyển giường tủ bàn ghế vào kê. Thầy cúng và chủ nhà quần áo sạch sẽ,  tề chỉnh chuần bị bày lễ, và bàn làm lễ nhập trạch.

        2- Làm lễ cúng  nhập trạch:

         Thầy cúng làm lễ cúng nhập trạch trước, tiếp đến cúng lập bốc bát nhang, sau cùng cúng cơm gia tiên tiền tổ sau; cúng xong  phần nào hoá sớ và tiền vàng rồi mới tạ lễ .

          Bắt đầu làm lễ gia chủ đốt nến, thắp 8 nén hương đưa thầy cúng 5 nén  mình cầm 3 nén cùng đứng dâng nhang Khấn khai lễ, sau khai lễ xong thầy cúng cắm 5 thẻ nhang vào bàn hương lễ, chủ nhà dâng 3 thẻ nhang cho thầy cúng ngồi cúng làm lễ nhập trạch, chủ nhà  thắp 3 nén nhang tiếp về chắp tay dâng nhang quỳ sau thầy cúng, mỗi phần thỉnh kính phật, thánh, thổ công, gia tiên, đọc sớ dứt lời chủ nhà cúi vái 3 vái. Thầy cúng lễ xong lễ nhập trạch xin âm dương thấy mọi sự thuận đạt có một đồng sấp, một đồng ngửa báo cho tín chủ thánh thần ưng thuận thì chủ nhà vái 5 vái lên dâng cắm nhang báo tạ, kết thúc phần lễ nhập trạch. nếu cả 2 đồng tiền xoáy quay tít rồi cả 2 đồng cùng sấp hoặc cùng ngửa là điềm báo thánh thần còn chê cười, chưa ưng thuận, thầy và chủ nhà xem lại có gì sơ suất thì lễ cầu xin thánh thần lượng thứ, khấn vái xin âm dương lại thấy được thì bái tạ rồi mang tiền vàng quần áo mũ giầp ngựa của hướng nào mang ra hướng đó hoá đốt tuần tự như kể trên, đốt xong vẩy bát nước của hướng đó vào tro đốt. Lấy ít gạo, muối chộn đều chia ra một phần vãi ra 4 phương tám hướng, một phần vãi rải trong nền nhà, sau đó dùng nước ngũ vị hương dâng cúng dùng lá tre chẻ nhỏ buộc lại nhúng vẩy, miệng  nói  trừ tà diệt ách vẩy đều khắp từ cuối nhà ra cửa tới cổng rồi mới dán bản bùa cấm tà nghênh phúc thầy đưa lên chính giữa cửa đại hội phía trong nhà.

         Sang phần lễ lập bát nhang phụng thờ, cứ mỗi một bát nhang bốc thờ  tín chủ thắp 3 thẻ nhang dâng thầy làm lễ, thầy khấn lễ, đọc sớ nói rõ tên tuổi, chức vụ người thờ  và họ tên con cháu gia chủ phụng thờ xong thầy gói bài vị, gói cau trầu đặt vào bát nhang cho phép  tín chủ đổ tro rồi đặt bát nhang, cắn nhang lên bàn thờ của gia chủ rồi hoá sớ và tiền vàng. bốc xong bát hương thờ Ngũ Phương Long trạch Thập Vị Kim Cương, Thổ Công, Táo Phủ Thần Quân gia trạch xong thầy đưa bài vị để chủ nhà dán lên chính bếp.

          Sau khi bốc đủ hết bát nhang mới đến phần làm lễ cúng cơm Ngũ Phương Long trạch Thập Vị Kim Cương, Thổ Công, Táo Phủ Thần Quân gia trạch và gia tiên tiền tổ tại nơi bàn thờ trong nhà gia chủ.

      3- Sau lễ nhập trạch:

         Sau lễ nhập trạch chủ nhà hót tro hoá đốt mang ra suối sông đổ, quét bụi bẩn toàn bộ nhà cửa mang ra ngã 3 hoặc ngã 4 đường gần nhà  rải bụi bẩn  ra bờ đường vệ cỏ.

          Gia chủ từ đây yên tâm ổn định làm ăn, tuần tiết mồng một ngày rằm đèn nhang thờ phụng cúng giỗ tổ tiên cầu an cầu phúc; hàng ngày hoà thuận tận tâm chu đáo trong mọi công việc, sống cư xử nghĩa tình trong gia đình cùng xóm ngõ theo phật dậy “ Ở hiền gặp lành…”.