Hai kỹ thuật phân tích tìm cái tối ưu và tìm sự cân bằng

Khi học kinh tế vi mô, bạn thường hay nghe nhắc đến TP, TC, AP, AC, MU, MP,... Ý nghĩa của sự vận dụng chúng là gì?

Kinh tế học dùng hai kỹ thuật phân tích quan trọng: (1) tìm cái tối ưu và (2) tìm một sự cân bằng. Đứng trước bất kỳ một vấn đề nào, trước hết bạn phải trả lời câu hỏi: “Liệu đó là vấn đề tối ưu hóa hay vấn đề tìm cân bằng?”

Làm sao phân biệt được 2 vấn đề này? Hãy nhìn vào bảng sau:

Vấn đề tối ưu hóa	Vấn đề cân bằng
Liệu tôi nên mua một chiếc xe hơi mới hay nên dùng xe cũ một thời gian nữa?	Liệu sang năm tới, giá xe hơi mới có chắc là thấp hơn không?
Liệu tôi sẽ làm việc sung sướng hơn hay sẽ phải bỏ cuộc chơi và sống bằng của bố thí?	Liệu trợ cấp phúc lợi cho người thất nghiệp cao có làm tăng tỷ lệ thất nghiệp lên không?
Tôi nên mua một căn hộ riêng hay nên sống trong một căn hộ thuê?	Cái gì quy định tỷ lệ giữa tiền thuê hàng năm một căn hộ với giá mua hẳn căn hộ đó?
Không biết luật chống ma túy nên nghiêm khắc hơn hay nên khoan dung hơn?	Nếu dùng ma túy không bị buộc tội thì việc dùng ma túy có tăng lên không?
Liệu công đoàn của ta nên tiếp tục đình công hay tốt hơn hết là chấp nhận lời đề nghị của chủ?	Đình công có làm tăng lương công nhân không?

Ta nhận thấy rằng các vấn đề tối ưu hóa có dạng sau: “Làm điều này hoặc làm điều kia, điều nào sẽ tốt hơn cho tôi (hoặc cho doanh nghiệp của tôi, cho đất nước, thậm chí cho cả loài người)?”. Nói ngắn gọn lại là: hành vi nào tốt nhất? Loại thứ hai, tức là các vấn đề cân bằng, lại là câu hỏi: “Cái gì lý giải cho sự kiện mà ta quan sát thấy? Nói cụ thể hơn, cái gì lý giải cho mức giá và số liệu hàng hóa mua bán trên thị trường?”

Có thể bắt gặp các vấn đề tối ưu hóa trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Mọi người kỹ sư phải cân nhắc xem chất liệu titan có tốt hơn thép không gỉ để làm một ăngten không, một ông tướng phải quyết định xem liệu nên tấn công hay phòng ngự, và một ông thầy thuốc lại phải cân nhắc xem nên kê đơn kháng sinh hay cho thuốc an thần. Kinh tế học có cả một hệ thống các cách phân tích những vấn đề tối ưu hóa, đủ căn cứ cho bất kỳ lĩnh vực áp dụng nào.

Khi giải quyết các vấn đề cân bằng, chủ yếu là phải hiểu rõ sự tác động lẫn nhau giữa hành vi của một cá nhân hay một hãng này với quyết định của một cá nhân hay hãng khác. Khi tiên đoán liệu việc đình công có làm tăng tiền lương hay không, chúng ta bắt buộc phải xét chẳng những đến các yêu sách của công nhân, mà còn xét đến cả sự phản bác của giời chủ, cùng với việc khách hàng của hãng có thể dễ dàng quay sang mua một sản phẩm cạnh tranh,v.v..

Mỗi một kỹ thuật nói trên sử dụng một công cụ nghiên cứu đặc trưng. Phân tích các vấn đề tối ưu hóa đòi hỏi phải hiểu biết các mối tương quan giữa các đại lượng tổng thể, bình quân và cận biên. Kỹ thuật cơ bản dùng để giải quyết các vấn đề cân bằng là phân tích cung - cầu.