THUẬT NGỮ KINH TẾ 2

Sự phân phối lại tối ưu theo pareto (Pareto – optimal redistribution)

Sự dịch chuyển thu nhập hoặc của cải từ một cá nhân này sang cá nhân khác làm tăng độ thỏa dụng hoặc sự thỏa mãn của cả người cho lẫn người nhận, do đó đem lại sự cải thiện Pareto.

Sự phân phối lại tối ưu theo Pareto có thể xảy ra nếu như một cá nhân nhận được một lợi ích nào đó từ một cá nhân khác – coi như kết quả của một tình cảm nhân đạo (Tặng quà cho hội từ thiện là một ví dụ về kiểu phân phối này).

Kinh tế học phúc lợi theo truyền thống đã dựa vào nguyên lý Pareto, nguyên lý này đòi hỏi có một sự thay đổi để làm cho ít nhất một người khá lên và không ai kém đi, sự thay đổi này có thể coi là một sự cải thiện. Do đó, các vấn đề về sự phân phối lại nói chung làm cho một số người kiếm được lợi trong khi gây hại cho một nhóm khác, khó phân tích trong khung cảnh kinh tế học phúc lợi. Tuy nhiên sự phân phối lại tối ưu theo Pareto có thể phân tích được.

Song nhiều nhà kinh tế học xem sự phân tích tối ưu Pareto là một quan điểm quá chặt chẽ đối với các vấn đề về công bằng phân phối.

Các điều kiện Pareto (Pareto conditions) là gì?

Một loạt quy tắc đặt ra trong kinh tế học phúc lợi, nếu thực hiện được sẽ đưa đến một tối ưu Pareto. Nói tóm tắt, những quy tắc này là:

1.     Tỷ lệ thay thế biên trong tiêu dùng (tỷ lệ mà một người tiêu dùng có thể trao đổi một hàng hóa lấy một hàng hóa khác mà không làm tốt hơn hàng hoặc kém đi) giữa bất cứ hai mặt hàng nào cũng phải như nhau đối với mọi người tiêu dùng.

2.     Tỷ lệ thay thế biên của kĩ thuật (tỷ lệ mà một yếu tố sản xuất có thể được thay thế cho một yếu tố khác trong khi vẫn duy trì các mức sản lượng) giữa bất cứ hai yếu tố sản xuất nào, phải giống nhau ở bất cứ chi tiết nào mà các yếu tố này sử dụng.

3.     Tỷ lệ biến đổi biên (tỷ lệ mà nền kinh tế xét toàn bộ phải bỏ qua sự sản xuất bất cứ một mặt hàng để tăng sản lượng của một mặt hàng khác) đối với bất cứ hai mặt hàng hóa nào cũng phải bằng tỷ lệ thay thế biên trong tiêu dùng của hai mặt hàng này.

  

Tối ưu Pareto (Pareto optimum)

Khi các nguồn lực và sản lượng của một nền kinh tế được phân chia mà không có sự phân chia lại làm cho bất cứ ai khá lên mà cũng không làm cho ít nhất là bất cứ một người nào khác kém đi thì lúc đó là có sự hiện hữu của một tối ưu Pareto. Khái niệm này do Vilfredo Pareto đề xuất và được lấy tên ông để gọi. Một sự phân chia lại các nguồn lợi mà làm cho ít nhất một người khá lên trong khi không làm cho bất cứ ai kém đi thì được gọi là sự cải thiện Pareto.

Phần lớn kinh tế học phúc lợi chú ý phân tích các điều kiện trong đó có thể thực hiện một tối ưu Pareto. Cho dù nó có tầm quan trọng về phân tích, nhưng tiêu chuẩn vế Pareto mang lại một tính giới hạn lớn vì không đưa ra được hướng dẫn để lựa chọn giữa các giải pháp thường làm cho một người khá lên trong khi gây tồn hại cho một người khác. Do hầu hết bất cứ chính sách kinh tế nào cũng sẽ có điều bất lợi cho một người nào đó, đây là một sự hạn chế lớn.

Để khắc phục điều này, một số nhà kinh tế học đã tìm cách bổ sung tiêu chuẩn Pareto bằng những tiêu chuẩn dựa vào sự công bằng về phân phối, trong khi một số nhà kinh tế học khác đã xem xét đến việc sử dụng các kiểm định bù trừ.